Nabożeństwa wielkopostne – sposób na przygotowanie się do Świąt Wielkanocnych
Dla każdego katolika Wielki Post powinien więc być czasem zadumy, refleksji i modlitwy. Tę ostatnią można praktykować w każdym miejscu i o każdej porze. Szczególną moc ma jednak modlitwa, która odbywa się podczas nabożeństw. Które z nich są charakterystyczne dla okresu przed Wielką Nocą? Jeśli chcesz bliżej przyjrzeć się nabożeństwom Wielkiego Postu, zostań z nami jeszcze przez kilka minut.
Wielki Post – dlaczego jest wyjątkowym czasem dla katolików?
Wielki Post to czas, w którym możesz jeszcze bardziej zbliżyć się do Boga. To okres, zachęcający do zatrzymania się w biegu i przeanalizowaniu tego, co jest w życiu najważniejsze. Zwrócenie się ku duchowości pozwala dobrze przygotować się na nadejście świąt Wielkanocnych upamiętniających zmartwychwstanie Jezusa. Pozwala lepiej zrozumieć istotę zbawienia, umacnia wiarę i motywuje do tego, aby trwać w niej, bez względu na przeciwności losu. Niesie też wielką radość płynącą ze świadomości zwycięstwa dobra nad złem. Kościół katolicki w okresie Wielkiego Postu przypomina o trzech drogach, które przybliżają do zbawienia, czyli o poście, jałmużnie i modlitwie. Dziś przyjrzymy się ostatniej z nich, realizowanej w czasie nabożeństw wielkopostnych.
Czas przed świętami Wielkanocnymi to z pewnością ten okres w ciągu roku, w którym warto poświęcić więcej czasu na modlitwę. To właśnie ona pomaga zrozumieć tajemnicę wiary i przybliża do Chrystusa. Z tego względu w kościołach, w Wielkim Poście odbywają się specjalne nabożeństwa, które nie są praktykowane w innym czasie. I chociaż uczestnictwo w nich nie jest obowiązkowe, zachęcamy Cię do tego, aby znaleźć chwilę na tego typu praktyki religijne. W jakim celu? Po prostu – dla siebie i dla Jezusa.
Środa Popielcowa – nabożeństwo rozpoczynające okres Wielkiego Postu
Jak z pewnością wiesz, dniem, który rozpoczyna okres Wielkiego Postu, jest Środa Popielcowa wypadająca 46 dni przed Wielkanocą. Podczas liturgii, w drugiej części mszy świętej, po kazaniu księża posypują głowy wiernych popiołem. Nabożeństwo to jest swoistym wstępem do refleksji nad kruchością życia i przemijaniem. Otwiera też drzwi do szczerego przeżycia pokuty, bez którego trudno mówić o odpowiednim przygotowaniu do Wielkanocy.
A czy wiesz, że popiół, którym duchowni posypują głowy parafian w Środę Popielcową, zwykle pochodzi ze spalonych, ubiegłorocznych palem wielkanocnych? Zdarza się jednak, że kapłani nie mają możliwości spopielenia gałązek i wówczas sięgają po gotowy produkt, oferowany zwykle przez sklep z dewocjonaliami.
Droga Krzyżowa – rozważania na temat ostatnich chwil z życia Chrystusa
Środa Popielcowa oznacza, że w parafiach w całej Polsce rozpoczynają się nabożeństwa charakterystyczne wyłącznie dla okresu wielkopostnego. Należy do nich między innymi Droga Krzyżowa, która odbywa się w każdy piątek. Nabożeństwo to ma wielowiekową tradycję. W XII wieku, kiedy Europa zdobyła Jerozolimę, narodziła się możliwość udania się do miasta, aby przejść drogą męki Pańskiej. Niestety, wielu ludzi nie miało takiej możliwości ze względu na brak środków finansowych. Z pomocą przyszedł zakon franciszkanów. Duchowni początkowo tworzyli drogi krzyżowe w znanych miejscowościach pątniczych, do których przybywali wierni z całego kraju. Z biegiem czasu zwyczaj budowania poszczególnych stacji z drogi krzyżowej przeniósł się do parafii. Początkowo księża umieszczali obrazy z ostatnich chwil życia Jezusa wokół kościołów. Po latach jednak stacje drogi krzyżowej przeniesiono do świątyń. Zwykle przybierały postać ręcznie malowanych obrazów zawieszanych na ścianach.
Zwyczaj ten przetrwał do dziś. Obecnie w każdy piątek Wielkiego Postu można udać się na nabożeństwo Drogi Krzyżowej, podczas którego rozważa się mękę Chrystusa przy 14 stacjach rozpoczynających się skazaniem Jezusa przez Piłata i kończących się Jego ukrzyżowaniem oraz złożeniem do grobu. To doskonały sposób na to, aby zastanowić się nad własnym życiem i spojrzeć na codzienność przez pryzmat ofiary Chrystusa. A także uzyskać odpust zupełny, po spełnieniu kilku podstawowych warunków, czyli:
- ● Pobożnej modlitwie przed wszystkimi stacjami drogi krzyżowej
- ● Pobożnego rozważania Męki i Śmierci Chrystusa – bez konieczności rozmyślania na temat każdej stacji
- ● Przechodzenia od jednej stacji do drugiej – jeśli istnieje taka możliwość.
A czy wiesz, że refleksję nad męką Pańską możesz podjąć też w domowym zaciszu? W tym celu wystarczy sięgnąć po Rozważania Drogi Krzyżowej, czyli książeczkę z obrazkami ukazującymi ostatnie momenty życia Zbawiciela. Jej doskonałym dopełnieniem jest różaniec Droga Krzyżowa z dołączoną koronką w oparciu o poszczególne stacje. W okresie Wielkiego Postu znakomicie sprawdzi się także Modlitewnik Módlmy się Droga Krzyżowa z Miłosiernym Zbawicielem.
Gorzkie żale przybywajcie, serca nasze przenikajcie…
Innym nabożeństwem charakterystycznym dla Wielkiego Postu są Gorzkie Żale, którego korzenie sięgają przełomu XVII i XVIII wieku. Ich autorem jest warszawski ksiądz Wawrzyniec Benik, należący do zgromadzenia misjonarzy Wincentego a Paulo, którzy następnie wraz z duchownymi zakonu świętego Rocha krzewili nabożeństwo na terenach dawnej i dzisiejszej Polski. Śmiało można więc powiedzieć, że Gorzkie Żale są naszą narodową modlitwą, chociaż oczywiście są odprawiane również za granicami kraju – głównie za sprawą Polonii. Celem nabożeństwa, podobnie jak Drogi Krzyżowej, jest pobudzenie wiernych do miłości do Boga, aktów nawrócenia i krzewienia miłosierdzia. Inna jest natomiast jego forma.
Gorzkie Żale są oparte przede wszystkim na formie pieśni pasyjnej. Nabożeństwo składa się z: • Zachęty – śpiewanej w każdą niedzielę Wielkiego Postu na „rozgrzanie” serca i pobudzenie do miłości do Jezusa • Intencji mającej trzy części, z których każda jest odmawiana pojedynczo w poszczególne niedziele Wielkiego Postu. Ponieważ niedziel jest sześć, każda część jest odmawiana dwukrotnie. • Hymnu • Lamentu duszy nad cierpiącym Jezusem • Rozmowy duszy z Matką Bolesną • Pieśni „Któryś za nas cierpiał rany”.
Nabożeństwo odbywa się w niedziele wielkopostne w godzinach popołudniowych. Jest połączone z wystawieniem Najświętszego Sakramentu tak, aby wierni mogli poczuć obecność Jezusa w Świątyni oraz z kazaniem pasyjnym. Warto przy tym dodać, że w Wielki Piątek odmawia się Zachętę i wszystkie części Gorzkich Żali.
Zwróć uwagę na to, że Gorzkie Żale, podobnie jak nabożeństwo Drogi Krzyżowej, dają możliwość uzyskania odpustu zupełnego. Aby mogło się tak stać, należy wziąć w nich pobożny udział po odbyciu spowiedzi i przyjęciu komunii świętej, a także odmówieniu modlitwy w intencji Ojca Świętego – najlepiej „Ojcze Nasz” albo „Zdrowaś Maryjo”.
Rekolekcje wielkopostne – więcej niż nabożeństwo
Wielki Post trudno wyobrazić sobie bez rekolekcji. To doskonała okazja nie tylko do umocnienia w wierze i pogłębienia wiedzy na jej temat, ale także do rachunku sumienia i refleksji moralnych. Podczas nabożeństw trwających zwykle trzy dni wierni mają okazję spotkać się z kapłanami rekolekcjonistami, którzy specjalnie na tę okazję przyjeżdżają do parafii. Warto wspomnieć, że rekolekcje są podzielone na nabożeństwa dla dzieci i młodzieży oraz dla dorosłych. Dzięki temu duchowni mogą lepiej odpowiedzieć na potrzeby różnych grup wiernych i odpowiedzieć na pytania, które nurtują zarówno najmłodszych, jak i nieco starszych wyznawców Jezusa. Dodajmy, że dzieci i młodzież na czas rekolekcji są zwolnieni z zajęć szkolnych.
A czy wiesz, że rekolekcje nie muszą kończyć się na nabożeństwie w kościele? Po powrocie do domu warto też samodzielnie podjąć refleksję oraz modlitwę. Może to być odmówienie ulubionej modlitwy albo różańca. Świetnie sprawdzi się też Modlitewnik rekolekcyjny, w którym znajdziesz między innymi modlitwy o owocne przeżycie rekolekcji i Wielkiego Postu, a także specjalne modlitwy dedykowane na ten właśnie czas.
Nabożeństwa Triduum Paschalnego, czyli sposób na to, aby być bliżej Jezusa
Przed Wielkanocą w kościołach odprawiane są też nabożeństwa Triduum Paschalnego. To jedne z najważniejszych wydarzeń w życiu Kościoła i wiernych. Rozpoczyna je Msza Wieczerzy Pańskiej odprawiana w Wielki Czwartek w godzinach wieczornych. Co ciekawe jest to jedyna msza święta celebrowana w tym dniu. Upamiętnia Ostatnią Wieczerzę Pańską. Podczas mszy kapłani symbolicznie obmywają nogi 12 mężczyznom na znak pokory i przywołania wydarzeń poniżenia Jezusa. Następnie przenoszą Najświętszy Sakrament do ciemnicy, rozpoczynając adorację w ciszy odwołującą się do modlitwy Jezusa w Ogrójcu. Od tej chwili w kościołach nie używa się dzwonów – zastępują je drewniane kołatki.
Kolejnym dniem Triduum Paschalnego jest Wielki Piątek, czyli pierwszy dzień w roku liturgicznym, w którym nie odbywa się żadna msza święta. Kapłani nie udzielają też sakramentów świętych, z wyjątkiem sakramentu namaszczenia chorych. Odbywa się natomiast nabożeństwo Drogi Krzyżowej, które kończy liturgia Męki Pańskiej, bo jak zapewne wiesz, to właśnie w piątek ukrzyżowano Chrystusa. Warto także wspomnieć, że po nabożeństwie Najświętszy Sakrament jest przenoszony do symbolicznego grobu Jezusa.
Drugim dniem, w którym w kościołach nie odprawia się mszy świętych, jest Wielka Sobota, czyli ostatni dzień Triduum Paschalnego. Tego dnia wierni modlą się przy grobie Pańskim. Kapłani zgodnie z tradycją święcą pokarmy przygotowane na święta Wielkanocne. W godzinach wieczornych odbywa się natomiast Liturgia Wigilii Paschalnej, podczas której święci się wodę oraz ogień. Pamiętaj, aby tego dnia zabrać ze sobą do kościoła paschalik. Osoby zgromadzone w świątyni mają okazję do odnowienia przyrzeczeń chrześcijańskich. W Wielką Sobotę Najświętszy sakrament przenosi się do tabernakulum. Z kolei figurę Jezusa ukrzyżowanego zastępuje figura Chrystusa zmartwychwstałego. Tę ostatnią praktykę możesz także wprowadzić w domu – sięgając po odpowiednie dewocjonalia, które ozdobią przestrzeń do modlitwy. Figurka Jezus Zmartwychwstały sprawdzi się w tej kategorii na piątkę z plusem.
Kiedy wielkimi krokami zbliża się Wielkanoc, przygotowujesz dom na jej nadejście. Sprzątasz, układasz świąteczne menu, zastanawiasz się jakie upominki sprawić najbliższym. Wśród natłoku obowiązków nie zapomnij o najważniejszym – o przygotowaniu duchowym. Od tego właśnie jest trwający 40 dni Wielki Post. Powinien być czasem poświęconym przede wszystkim Chrystusowi. Oczywiście nie oznacza to, że masz przeżyć go solo. Jeśli zaprosisz do wspólnej modlitwy i uczestniczenia w nabożeństwach wielkopostnych bliskich czy przyjaciół, zrobisz coś dobrego nie tylko dla siebie, ale także dla drugiego człowieka. Czy to nie jest pierwszy krok do tego, aby… Naśladować Jezusa?
Wszystkie komentarze