Ikony – obrazy religijne, które na stałe wpisały się w życie chrześcijan

Ikona to słowo mające wiele znaczeń. Pewnie większości młodych ludzi będzie kojarzyć się z maleńkimi ikonami znajdującymi się na pulpicie komputera i ułatwiającymi nawigację. W lifestyle’owym dyskursie mówi się też o ikonach sztuki, muzyki czy filmu, mając oczywiście na myśli określone, znane osoby. Dla chrześcijan jednak ikona ma jedno najważniejsze znaczenie – oznacza obraz namalowany, a w zasadzie napisany według określonych reguł i ukazujący wizerunek Jezusa, Matki Bożej, Trójcy Świętej czy świętych. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat ikon religijnych, pozostań z nami przez kilka minut.

Kiedy zaczęły powstawać pierwsze ikony?

Ludzie od zarania dziejów tworzą rozmaite malowidła. Pierwsze z nich powstawały na ścianach jaskiń, w których osiedlały się pierwotne ludy. Uważa się, że malunki służyły do porozumiewania się na długo przed tym, jak zaczęto posługiwać się mową. Świat ewoluował a wraz z nim sztuka malarska, która stawała się coraz doskonalsza, bardziej precyzyjna i tworzona przy użyciu coraz to nowszych surowców i narzędzi.

Kiedy więc zaczęły powstawać ikony? Pamiętaj, że są to specyficzne obrazy, zrodzone z połączenia trzech kultur: greckiej, rzymskiej i chrześcijańskiej. Ich początków upatruje się więc w początkowych latach chrześcijaństwa. Łatwo więc domyślić się, że pierwsze ikony powstawały w Rzymie, który był „domem chrześcijan”. Należy jednak wziąć pod uwagę, że wyznawcy Jezusa byli w tym okresie mocno prześladowani. Ukrywali się więc w katakumbach, gdzie odprawiali religijne rytuały. Od III wieku chowali tam również zmarłych, a na ich nagrobkach umieszczali malunki. Początkowo były one mocno schematyczne i służyły identyfikacji osoby zmarłej, ale z czasem zaczęły przybierać charakter obrazów z motywami chrześcijańskimi, czyli ukazujących głównie wizerunek Chrystusa. Po zwycięstwie cesarza Konstantyna Wielkiego nowym domem chrześcijan na kolejne 1000 lat stało się Bizancjum. Tam też rozwinęła się sztuka pisania ikon.

Pierwsza ikona religijna – jak wyglądała?

Zastanawiasz się, jak wyglądała pierwsza ikona? Na to pytanie nie istnieje jednoznaczna odpowiedź, ponieważ czas skutecznie zamazał ślady historyczne. Wielu badaczy jednak za pierwszą ikonę uznaje wizerunek Jezusa. Odbił go na kawałku płótna sam Zbawiciel. Dlaczego to zrobił? Ponieważ dotknięty ciężką chorobą król EdessyAbgar V Czarny, poprosił Go o przybycie. Chrystus świadomy zbliżającej się męki, nie mógł tego zrobić. Dlatego odbił swoją twarz na tkaninie i polecił świętemu Judzie Tadeuszowi zawiezienie jej władcy. Ten ostatni, gdy przyłożył materiał do twarzy, został uzdrowiony.

Inni eksperci twierdzą z kolei, że pierwszą ikoną była chusta świętej Weroniki, którą owinięto twarz Jezusa po tym, jak umarł na krzyżu. Wizerunek Syna Bożego odbił się wówczas na płótnie. Następnie tkaninę przekazywano z rąk do rąk. Obecnie w Turynie przechowuje się Całun Turyński, który najprawdopodobniej jest zaginioną podczas Rewolucji Francuskiej chustą świętej Weroniki.

Legendy i podania historyczne głoszą z kolei, że pierwszą ikonę namalował święty Łukasz – ukazując na niej wizerunek Matki Bożej. Co więcej, prawdopodobnie obrazy te do dziś są przechowywane w klasztorach Hodegon i Soumela. Dodajmy, że według przekazów, święty Łukasz Ewangelista jest też autorem ikony Czarnej Madonny, która dziś znajduje się w sanktuarium na Jasnej Górze.

Dlaczego ikonę się pisze, a nie maluje?

Tyle historii. Zanim przyjrzymy się technikom powstawania ikon, wyjaśnijmy dylemat wielu osób: dlaczego ikonę się pisze, a nie maluje, skoro jest obrazem? Powodem używania takiego właśnie nazewnictwa jest prawdopodobnie błąd tłumaczeniowy, pochodzący z czasów bizantyjskich. W Konstantynopolu posługiwano się językiem greckim, w którym używa się jednego słowa na określenie dwóch czynności, czyli pisania i malowania. A ponieważ jego brzmienie jest podobne do wschodniosłowiańskiego słowa „pisać”, przyjęto, że ikony się po prostu pisze. Zwyczaj ten jest pielęgnowany do dziś.

Jak powstają ikony religijne?

W dawnych czasach proces tworzenia ikon był bardzo pracochłonny i długotrwały. Wymagał przede wszystkim odpowiedniego przygotowania drewnianego podobrazia, na które nakładało się klej zwierzęcy i stabilizowało płótnem. Pojawiała się też na nim warstwa gipsu, którą dokładnie polerowano przed nałożeniem konturu obrazu, utrwalanego farbą lub ostrym rylcem. Następnie wykonywano złocenia, by w kolejnym kroku przejść do wypełniania powierzchni farbą – oczywiście w odpowiedniej kolejności, używając barw jasnych i ciemnych. Co ciekawe, w charakterze farby używano mieszanki suchych pigmentów z żółtkiem i białym winem. Na koniec ikonę werniksowano, czyli zabezpieczano przed działaniem czynników zewnętrznych.

Ikony religijne – dlaczego warto po nie sięgać?

Przed laty ikony wykorzystywano podczas modlitwy. Wiele z nich było też przedmiotem głębokiej refleksji oraz zadumy nad życiem Jezusa, Jego Matki oraz świętych. W średniowieczu oraz w renesansie, oprócz funkcji duchowej, pełniły funkcję edukacyjną. Tak jest w pewnym stopniu do dziś. Dlaczego jeszcze warto sięgnąć po ikony religijne? Powodów jest wiele. Przede wszystkim mogą one stanowić duchowe wsparcie każdej wierzącej osoby. Przypominają i motywują do codziennej modlitwy, wskazują na wartości i zasady, którymi warto kierować się w życiu.

Co ciekawe, wielu wiernych uważa, że obecność ikony religijnej w domu zapewnia im poczucie bezpieczeństwa. Czują, że zawsze jest ktoś, kto przy nich czuwa i do kogo można zwrócić się z modlitwą, aby poprosić o pomoc czy o okazanie łask. Ikony religijne zachęcają ponadto do zgłębiania wiary oraz życiorysów świętych. W ten sposób pośrednio wpływają na wypełnianie przez wiernych przykazań Bożych. Nie można też zapominać o tym, że jako obrazy o charakterystycznej formie, często wykonywane bardzo pieczołowicie, są wspaniałą dekoracją każdego wnętrza – nie tylko kościoła, ale także plebanii, salki katechetycznej, domu czy mieszkania. Tym bardziej że do dyspozycji masz naprawdę szeroki wybór ikon.

Jak wybrać odpowiednią ikonę religijną?

Różnorodność obrazów religijnych może czasem wręcz wprawiać w zakłopotanie. Pojawia się wówczas dylemat, jaką ikonę religijną wybrać? Bo chociaż chciałoby się mieć ich jak najwięcej, wiadomo, że nie jest to możliwe. Podpowiadamy więc, że warto kierować się kilkoma wskazówkami, które pozwolą szybciej i łatwiej znaleźć odpowiedź na zadane pytanie. Po pierwsze, wybierz odpowiednią tematykę ikony. Zastanów się, jakie postacie religijne są Ci szczególnie bliskie? Z pewnością jest to Jezus i Matka Boża, ale może są święci, których szczególnie cenisz. Albo patroni orędujący ważnym dla Ciebie sprawom. W ten sposób zrobisz pierwszy krok, który przybliży Cię do posiadania ikony religijnej odpowiadającej Twoim oczekiwaniom. Po drugie, rozważ, jaki styl i estetykę ma posiadać obraz. Wolisz ikony nawiązujące do dawnych tradycji sztuki ikonograficznej, czy może marzysz o takiej, w której widać wpływ współczesnych trendów. To drobiazg, ale pamiętaj, że Twoje wrażenia estetyczne też są ważne.

Ważnym kryterium podczas wyboru ikony religijnej jest jej wymiar. Pamiętaj, aby dopasować go odpowiednio do możliwości przestrzeni, w której pojawi się obraz. Zwróć uwagę na to, czy ikonę można zawiesić na ścianie, czy jest przeznaczona tylko do postawienia jej na stoliku, komodzie, czy w innym miejscu. Na koniec przyjrzyj się jakości obrazu. Wybieraj wyłącznie ikony pochodzące ze sprawdzonych sklepów. W ten sposób będziesz mieć pewność, że są to produkty, które przez długie lata zachowają swój pierwotny wygląd i będą towarzyszyć przy modlitwie. Tobie albo osobie, którą obdarujesz ikoną.

Ikona religijna – doskonały pomysł na prezent

O tym, że ikony religijne są wspaniałym pomysłem na prezent, wiesz doskonale. To piękny dar dla osoby, która stawia wiarę na ważnym miejscu w swoim życiu. Podarunek tego typu wyraża też fakt, że szanujesz wyznawane przez nią wartości i należysz do grona osób, które nie boją się zaprosić Jezusa do swojego serca. Jaka ikona religijna na prezent sprawdzi się najlepiej?

Dużo w tej kwestii zależy od upodobań obdarowanego. Dlatego przy wyborze ikony na prezent, warto kierować się tymi samymi zasadami, co przy wyborze jej dla siebie. Możesz także uwzględnić okoliczność, na jaką chcesz sprezentować ikonę.

Biorąc pod uwagę ten ostatni aspekt, wiedz, że najbardziej „uniwersalne” są ikony z Jezusem. Oznacza to, że możesz podarować je na każdą okazję. Urodziny, imieniny, Dzień Mamy, Dzień Babci, Dzień Ojca, Bierzmowanie – to tylko niektóre z nich. Podpowiadamy jednak, że znajdziesz wśród nich również ikony z Jezusem Eucharystycznym – idealne jako prezent na Pierwszą Komunię Świętą.

Drugą grupę obrazów stanowią ikony z Matką Bożą. Również wśród nich znajdziesz prezenty na każdą okazję. Przykładem może być chociażby ikona z Matką Boską Częstochowską czy ikona z Matką Boską Oblubienicą Bożą. Dla kobiety spodziewającej się dziecka albo takiej, która właśnie powitała na świecie potomka, dobrym prezentem jest ikona z Matką Bożą Czułą trzymającą w ramionach maleńkiego Jezusa. Jeśli natomiast chcesz wraz z podarunkiem ofiarować pocieszenie osobie, która znalazła się w trudnej sytuacji życiowej, sięgnij po ikony z Matką Boską Nieustającej Pomocy. To obrazy, które potrafią tchnąć nadzieję i pomagają znaleźć wyjście nawet z bardzo trudnych sytuacji.

Ikonami, które są szczególnie bliskie naszym sercom, bo podkreślają, jak ważną rolę w życiu każdego człowieka pełni rodzina, są ikony ze Świętą Rodziną. To wyjątkowe obrazy od lat cieszące się ogromną popularnością wśród naszych klientów, którzy wybierają je dla siebie albo na prezent. Przedstawiają Matkę Bożą, Jezusa i świętego Józefa. Bezgłośnie mówią, że warto trwać w wierze i pielęgnować wartości, które w dzisiejszych czasach stają się… Coraz mniej popularne. Ikony ze Świętą Rodziną są wspaniałym pomysłem na prezent na każdą okazję. Szczególnie polecamy je jednak jako podarunek na ślub lub rocznicę ślubu. Podpowiadamy również, że są chętnie wybierane jako prezent na nowe mieszkanie.

Ikony na stałe wpisały się w tradycję chrześcijańską. Wiele z nich jest przedmiotami kultu. Te, które pojawiają się w domach, po prostu przypominają, że Bóg jest ważny. Podpowiadają ponadto, że nikt z nas nigdy nie jest sam – zawsze jest przy nas Jezus i Matka Boża. A dodatkowo można w każdej chwili zwrócić się z prośbą o wstawiennictwo do świętych, którzy również chętnie wysłuchają tych, którzy kierują się w życiu wartościami religijnymi.