Świece na ołtarzu – co symbolizują i na co zwrócić uwagę przy ich wyborze?
Przede wszystkim jest symbolem obecności Jezusa. Nic więc dziwnego, że od wieków w świątyniach podczas ceremonii kościelnych i rozmaitych innych obrzędów zapala się świece. Chcesz wiedzieć, co dokładnie symbolizują, jakie świece sprawdzą się na ołtarzu i czym kierować się przy ich wyborze? A zatem pozostań z nami przez chwilę.
Świece w kościele – kiedy zaczęto używać ich podczas nabożeństw?
Cofnijmy się do początków chrześcijaństwa. Zapalanie świec na ołtarzu rozpowszechniło się w okresie średniowiecza. Dlaczego? Ponieważ właśnie wtedy rozwinęła się produkcja świec. Najtańsze były tworzone z tłuszczów zwierzęcych. W kościołach natomiast, aby podkreślić uroczysty, podniosły charakter liturgii stosowano zwykle świece z wosku pszczelego. Miały one także praktyczny wymiar – nie dymiły i nie wydzielały nieprzyjemnego zapachu. Paliły się jednostajnym płomieniem, pozwalając w ten sposób duchownym na spokojną celebrację nabożeństwa. Co ciekawe, w każdej świątyni podczas nabożeństwa zapalano dużą ilość świec. O to, aby mogły rozjaśniać mrok podczas liturgii dbali specjalnie do tego powołani ministranci, czyli akolici. Ich zadaniem była także wymiana zużytych świec na nowe. Pomyślisz pewnie, że zadanie świec, w czasach, kiedy nie było elektryczności, polegało głównie na oświetleniu wnętrza świątyni. Masz rację. Zwróć jednak uwagę również na to, że różne rodzaje świec w kościele katolickim mają o wiele głębsze, symboliczne znaczenie. Jakie?
Co symbolizują świece w kościele?
Jak już wspomnieliśmy, blask świec jest symbolem Jezusa Chrystusa. Chrześcijanom zgromadzonym w świątyni pozwala poczuć, że jest On obecny podczas Eucharystii. Światło świec rozprasza ciemność będącą odpowiednikiem grzechu oraz niewiedzy. Wprowadza jasność i bezsłownie podkreśla, że Jezus jest miłością. Ich symbolika wiąże się także z wiarą, dziękczynieniem, modlitwą oraz ofiarnością wyznawców Chrystusa, którzy chcą być bliżej Zbawiciela. Światło świecy jest ponadto znakiem, że każda prośba, dziękczynienie, wdzięczność czy pokuta wiernych jest przyjmowana przez Boga.
To nie wszystko, co symbolizują świece na ołtarzu. Warto ponadto dodać, że wosk, z którego są tworzone świece ołtarzowe, ma bezpośrednie nawiązanie do Matki Bożej. Są symbolem jej czystości i wolności od grzechu pierworodnego. Świece na ołtarzu płonące w czasie mszy świętej uświadamiają wiernym, jak wielką rolę w historii zbawienia odegrała Maryja. Są wyrazem jej szlachetności i miłości do ludzi, dla których dobra poświęciła swojego Syna.
Kolory świec ołtarzowych – jak je interpretować?
Wiesz już jaką symbolikę mają świece ołtarzowe. A czy wiesz, że ich kolory również są przedmiotem interpretacji przez duchownych i wiernych. Przypomnij sobie różne nabożeństwa. Pewnie zauważysz, że w zależności od okresu liturgicznego w kościołach są zapalane różne rodzaje świec o zróżnicowanych barwach. Wyjaśnijmy zatem, że:
-
Białe świece ołtarzowe – symbolizują radość i czystość. Zwykle duchowni zapalają je w czasie świąt – Bożego Narodzenia czy Wielkanocy. Towarzyszą także przyjmowaniu sakramentów – w tym Chrztu oraz Pierwszej Komunii Świętej. Są zapalane również podczas uroczystości zaślubin.
-
Czerwone świece ołtarzowe – nawiązują do ognia Ducha Świętego oraz męczeństwa. Zapalane są podczas nabożeństw wspominających mękę Chrystusa – w tym w czasie liturgii w Wielki Piątek czy podczas Niedzieli Palmowej.
-
Fioletowe świece ołtarzowe – są symbolem pokuty i przygotowania. Są nieodłącznym elementem adwentu oraz w czasie Wielkiego Postu.
-
Zielone świece ołtarzowe – symbolizują nadzieję i odrodzenie. Kapłani rzadko wykorzystują je podczas nabożeństw. Mogą być zapalane w okresie zwykłym od niedzieli Zesłania Ducha Świętego. Czasem są też używane w czasie liturgii wielkanocnych.
Świece ołtarzowe – z jakich surowców są wykonywane?
Zwróć ponadto uwagę na to, że świece ołtarzowe mogą powstawać z rozmaitych surowców. Zgodnie z tradycją chrześcijańską, świece w kościele powinny być wykonane z naturalnych surowców, czyli tych danych od Boga. Z tego względu zdecydowanie najlepszym wyborem są produkty z wosku pszczelego. Ich największymi atutami jest to, że nie dymią i wydzielają przyjemny, miodowy zapach. Co ważne, nie powodują żadnych alergii i cechują się długim czasem spalania. W ostatnich latach duchowni chętnie sięgają również po olejowe świece ołtarzowe. To produkty posiadające wewnętrzny wkład, uzupełniany co pewien czas olejem. Ich zaletą jest to, że płoną równomiernym płomieniem, nie dymią, są wydajne i bezproblemowe w użytkowaniu. Co więcej, raz kupione, mogą służyć parafii przez wiele lat. Olej do świec może przybierać zróżnicowaną barwę. Gdzie go kupić? Oczywiście w każdym sklepie z dewocjonaliami.
Wśród świec do wystroju kościoła można też znaleźć świece parafinowe. W porównaniu do świec z wosku pszczelego są dużo tańsze. Łatwy w obróbce surowiec pozwala tworzyć świece o różnych kolorach i zdobieniach. Warto dodać, że kluczową kwestią w ich przypadku jest rodzaj knota. Jeśli będzie on wysokiej jakości – najlepiej stworzony z naturalnych materiałów, zapewni stabilny płomień oraz długi czas palenia świecy.
Świece ołtarzowe na różne okresy w roku liturgicznym – co je wyróżnia?
Podpowiadamy ponadto, że świece ołtarzowe mogą mieć zróżnicowane dekoracje. Zwykle występują one w formie nadruków i odpowiadają określonym okresom w roku liturgicznym. Można więc wyróżnić:
-
Świece ołtarzowe na Boże Narodzenie – mogą być udekorowane nadrukiem przedstawiającym żłóbek albo motywy zimowe.
-
Świece ołtarzowe na Wielkanoc – najczęściej przedstawiają wizerunek Jezusa Zmartwychwstałego lub baranka.
-
Świece ołtarzowe adwentowe – zwykle trzy z nich mają kolor fioletowy a jedna – różowy, co odpowiada przesłaniu czterech niedziel adwentu.
-
Świece ołtarzowe Maryjne – z nadrukiem wizerunku Matki Bożej. Są zapalane w maju – miesiącu poświęconemu Matce Bożej oraz podczas wszystkich dedykowanych Jej uroczystości.
-
Świece komunijne – najczęściej posiadają nadruk kielicha i winogron oraz napis IHS.
-
Świece ołtarzowe uniwersalne – zdobione ornamentem albo wizerunkiem Jezusa Chrystusa. Mogą być używane przez cały okres liturgiczny.
Ile świec na ołtarzu powinno płonąć?
Nie zapominaj również o tym, że zróżnicowaniu może ulec liczba świec ołtarzowych. Podczas mszy świętych w okresie zwykłym zwykle płoną dwie świece. W niedziele kapłani najczęściej zapalają cztery świece, a podczas świąt – sześć. Świece ustawiane są symetrycznie po obu stronach krzyża, co ma symbolizować walkę dobra ze złem. Zwróć jednak uwagę na to, że tradycja nakazuje, aby podczas wizyty biskupa w parafii duchowni zapalali siedem świec ołtarzowych.
Nie tylko ołtarzowe – jakie jeszcze świece są zapalane w kościele i kiedy?
Osoby, które uczestniczą w nabożeństwach, z pewnością wiedzą, że w świątyniach są zapalane nie tylko świece ołtarzowe. A czy wiesz, jak nazywa się świeca przy ołtarzu zapalana w Niedzielę Wielkanocą? Oczywiście jest to paschał. Ma zwykle żółty lub biały kolor i dość dużą średnicę. Na paschale znajduje się krzyż wyryty przez księdza oraz grona – symbolizujące rany Chrystusa. Zwróć uwagę na to, że paschał, aby mógł spełniać swoją rolę, musi zostać poświęcony w dzień Liturgii Nocy Paschalnej.
Pamiętaj jednak o tym, że świeca ta jest zapalana wyłącznie od Niedzieli Wielkanocnej do święta Zesłania Ducha Świętego oraz podczas sakramentu chrztu czy uroczystości pogrzebowej. Więcej informacji na temat świecy paschalnej znajdziesz tutaj:Co to jest paschał? Kiedy zapalamy świecę paschalną?
Świeca zapalana przy ołtarzu to także świeca roratnia. Jak sama nazwa wskazuje, kapłani zapalają ją w czasie mszy roratnich celebrowanych w okresie adwentu. Co ciekawe, symbolizuje ona Matkę Bożą, która ofiaruje ludzkości swojego Syna – Światłość Świata. Świece roratnie do kościoła mają zwykle kolor biały lub jasnożółty. Najczęściej są ozdobione błękitną wstążką oraz zielenią – zwykle mirtem.
Znaczenie gromnicy w liturgii kościelnej
Wśród świec o dużym znaczeniu zapalanych w kościele przy ołtarzu należy także wymienić gromnicę. Jest ona zapalana obowiązkowo w święto Ofiarowania Pańskiego, znane pod zwyczajową nazwą jako święto Matki Boskiej Gromnicznej i kończące okres bożonarodzeniowy. Ich obecność przypomina wiernym, że Jezus jest Światłością Świata. W ten sposób rozjaśnia wszystkie mroki grzesznego życia ludzi. Pozwala osiągnąć im zbawienie i życie wieczne. Dodajmy, że świeca gromnica w kościele jest zapalana również podczas liturgii światła w Wielką Sobotę. Kapłani używają jej także w czasie Pierwszych Komunii Świętych oraz podczas Chrztu. Zastanawiasz się, jak wygląda świeca gromnica? Najczęściej ma kolor biały lub żółty oraz nadruk z wizerunkiem Matki Bożej.
Światło świec w życiu wierzących
Świece towarzyszą liturgii niemal od początków istnienia kościoła. Niosą wyrazistą symbolikę, jak chociażby śmierć i przyjście Pana, są wyrazem czci i budują podniosły klimat w świątyni podczas rozmaitych nabożeństw. Ich wybór nie jest przypadkowy – z każdą świecą związana jest określona interpretacja. Wiedząc o tym, masz szansę świadomie uczestniczyć w każdej mszy świętej i jeszcze lepiej przeżywać ten wyjątkowy czas – spędzony na modlitwie, blisko Boga.
Wszystkie komentarze